Het kleine Gibraltar speelt een relatief grote rol in de Brexit-onderhandelingen. Hoewel de rots aan het puntje van Spanje al drie eeuwen Brits grondgebied vormt, is de lokale economie voor de helft afhankelijk van Spaanse (EU-)werknemers.
Voordat de EU en het Verenigd Koninkrijk de Brexit kunnen beklinken moeten ze eerst twee netelige grenskwesties oplossen. De bekendste ligt tussen het Britse Noord-Ierland en de Republiek Ierland. Gibraltar komt daarbij minder ter sprake, maar is eveneens een lastig vraagstuk. De Europese Commissie is er niet gerust op en noemt het een “serieus” probleem waarvoor “de oplossing nog op zich laat wachten”.
Het schiereiland bestuurt zichzelf grotendeels en telt zo’n 32.000 inwoners, maar veel Spanjaarden forenzen elke dag naar hun werk in Gibraltar. Het is Madrid een doorn in het oog dat Gibraltar niet gewoon onderdeel van Spanje vormt, iets dat de Spaanse regering regelmatig laat merken op het wereldtoneel.
Plots een EU-buitengrens
Als de scheiding van het VK en de EU in maart volgend jaar een feit is zonder een overeenkomst, ligt er tussen Spanje en Gibraltar plots een EU-buitengrens. Dat zou de passage van mensen over de grens behoorlijk in de war schoppen. Momenteel ondervindt die stroom geen obstakels omdat zowel Spanje als het VK lid is van de interne markt.
Dat is cruciaal voor de economie van het schiereiland. Die draait namelijk op banken, online casino’s en andere financiële dienstverleners. Van de 27.000 banen wordt de helft vervuld door mensen die niet in het stadje wonen. Deze mensen hoeven nu zelden hun paspoort te laten zien. Een harde grens tussen de twee landen zou daar mogelijk een eind aan maken, met alle gevolgen voor de bedrijven van dien.
De Britse overheid zit midden in een chaotische overgang nadat twee ministers opstapten: David Davis van Brexit-zaken en Boris Johnson van Buitenlandse Zaken. Deze twee Brexiteers waren niet te spreken over Mays concessie om te koersen op een minder harde Brexit. Ze legden hun functie neer uit protest.
"Ik ben bezorgd dat de kwestie rond Gibraltar niet genoeg aandacht krijgt in Londen", zegt de parlementaire vertegenwoordiger voor de regio Julie Girling. Ze vreest ook "dat er straks een halve oplossing komt omdat er op het laatste moment nog iets in elkaar geflanst gaat worden".
Een allesbepalend detail is dat de onderhandelingen een scherpe clausule over Gibraltar bevatten: "Geen overeenkomst tussen de EU en het VK zal op Gibraltar van toepassing zijn zonder een overeenkomst tussen het Koninkrijk Spanje en het VK."
In feite krijgt Spanje daarmee dus een veto over het volledige Brexit-document.
Tot zover doen het VK en Spanje allebei zeer optimistisch over een oplossing. Die zou niet ver in de toekomst liggen, maar de richting ervan is vooralsnog volkomen onduidelijk. Spanje heeft er geen baat bij om de onderhandelingen moedwillig te saboteren, maar Gibraltar vormt ontegenzeggenlijk een extra hoofdpijndossier voor Theresa May.
Het matra van de EU-onderhandelaars is ook hier van toepassing: "Niets ligt vast totdat alles vastligt."